ადამიანი და გარემო,გარემოს უარყოფითი ცვლილების ხელშემწყობი ფაქტორები

ადამიანი სხვა ორგანიზმების მსგავსად,თავის საარსებო გარემოზეა დამოკიდებული.ეს ურთიერთობა რთულია,რომელიც ევოლუციის პარალელურად მუდმივად იცვლებოდა და იცვლება დღესაც.დიდი მნიშვნელობა ჰქონდა ენერგოაღჭურვილობასაც,რომელიც საზოგადოების განვითარებისშესაბამისად იცვლებოდა:ადამიანის საკუტარ ენერგიას შინაური პირუტყვის ენერგია ცვლიდა,მას კი-ქარისა და წყლის ენერგია,შემდეგ დენთის და ორთქლის ენერგია,ელექტროენერგია,ატომის ენერგია.

 ანთროპოგენური ფაქტორები და გარემოს ცვლილება,საზოგადოების ადრეულ საფეხურზე,სხვა ბუნებრივ ფაქტორებთან შედარებით,იგი სუსტი იყო,შემდეგ თავისი მაშტაბებით და მნიშვნელობით გაუტოლდა მათ და გადააჭარბა კიდეც.

უნდა ღინიშნოს პრობლემის ზოგადი მხარე:გარემოზე ზემოქმედება ხშირად ისეთ მოვლენებს იწვევს,რომელთა წინასწარ გათვალისწინება თითქმის შეუძლებელია,ხოლო ზემოქმედების გაღრმავება კი ადამიანის ჯანმრთელობას და საბოლოო ჯამში არსებობას უქმნის საფრთხეს.

კაცობრიობის ისტორიის მანძილზე ბიოსფეროს ლოკალური თუ გლობალური ცვლილებების არაერთი მაგალითია ცნობილი.რაც შეეხება გლობალურ ანთროპოგენულ ცვლილებებს,ის ათწლეულების მანძილზე შედარებით ნელა,შეუმჩნევლად ვითარდება და თავის მაქსიმუმს მხოლოდ ჩვენს დროში აღწევს.

ეს ცვლილებები გარემოს ყველა პარამეტრშია ასახული,მაგ;ენერგეტიკული ბალანსი,რომელიც მზის ენერგიითაა უზრუნველყოფილი,პრაქტიკულად არ შეცვლილა.სამაგიეროდ შემცირდა ორგანული წარმოშობის ქანებში(წიაღისეული საწვავი),ნიადაგის ჰუმუსში-წარსულ ეპოქათა აკუმულირებული ენერგიის მარაგი;

წყლის საერთო რაოდენობა პლანეტის მაშტაბით თითქმის იგივეა,რაც წარსულში იყო.მაგრამ ხმელეთის მტკნარი წყლები,რომელთაც პლანეტის ჰიდროსფეროს 1%-ზე ნაკლები უკავიათ,შემცირდა.შეიცვალა მათი ხარისხიც.ამის შედეგად პლანეტის ცალკეულ რეგიონებში სეიმჩნევა სასმელი წყლის დეფიციტი.

ცვლილებები განიცადა ბიოლოგიურმა პარამეტრმა.ეს ეხება ბიომასას და პლანეტის 10%-ზე პრაქტიკულად გაქრა,10-15%-ზე მნიშვნელოვნად დაქვეითდა.ასევე შეიცვალა გარემოს გეოქიმიური პარამეტრი.რაც უწინარესად ნივთიერებათა წრებრუნვის ცვლილებასი იჩენს თავს.ბიოლოგიური წრებრუნვა პლანეტის თითქმის ნახევარზეა დარღვეული.დღეს ანთროპოგენურ უდაბნოებს ხმელეთის 5% უკავიათ,ანთროპოგენურ ,,ბედლენდს”(უვარგისი მიწა)-3%,ინდუსტრიულ დაქალაქის ტერიტორიებს 2%,ბაღებსა და სახნავ-სათესებს-13%,მეორად დაბალპროდუქტიულ ტყეებს-15%,დეგრადირებულ საძოვრებს 10%.დარღვეულია გეოლოგიური წრებრუნვაც,რაც უმეტესად გარემოში ტოქსიკურ ნივთიერებათა დაგროვებით აიხსნება.ასეთ ვითარებაში ხშირად ისმის კითხვა:ხომ არ აღმოჩნდა ბიოსფერო ეკოლოგიური კრიზისის წინაშე?


ეს თემა კი სხვადასხვა ავტორს სხვადასხვანაირად ესმის.ხშირად ამათუიმ რესურსის ამოწურვა ეკოლოგიურ კრიზისთანაა გაიგივებული.

სპეციალურ ლიტერატურაში ეკოლოგიური კრიზისი დახასიათებულია,როგორც გარემოსა და ადამიანის ისეთი ურთიერთობა,რომლის დროსაც საზოგადოების საწარმოო ძალებისა და წარმოებითი ურთიერთობის განვითრება ვერ თავსდება გარემოს რეალურ შესაძლებლობაში.

გარემოზე ზემოქმედების მასშტაბები სხვადასხვაგვარია.კონკრეტული ობიექტისა და შედეგების მიხედვით,ეს ზემოქმედება პირობითად სამგვარი შეიძლება იყოს:
1.ლოკალური,როდესაც საქმე გვაქვს სახეობრივ პოპულაციებთან ან თანასაზოგადოებებთან.
2.რეგიონალური,როდესაც ზემოქმედების ობიექტი მთელი რეგიონია.
3.გლობალური,როდესაც ზემოქმედებას პლანეტური მნიშვნელობა აქვს.

პირველ რიგში საქმე გვაქვს პირველი ტიპის ზემოქმედებასთან მაგ;ინტესიური ნადირობის შედეგად პოპულაციის რიცხოვნობა მკვეთრად მცირდება,რაც იწვევს შესატყვის ცვლილებას.

საბოლოო შედეგი ზემოქმედების ხარისხზეა დამოკიდებული.შედარებით სუსტი ზემოქმედებისაცპოპულაციის ოპტიმალური რიცხოვნობა რამდენიმე თაობის მანზილზე შესაძლოა აღდგეს.მაგრამ,თუ ზემოქმედება ძლიერია,ირღვევა პოპულაციის დემოგრაფიული სტრუქტურა,რის შედეგადაც მისი რიცხოვნობის აღდგენა პრაქტიკულად შეუძლებელია და გარკვეული დროის შემდეგ სახეობამ შესაძლოა შეწყვიტოს არსებობა.

გავუფრთხილდეთ ტყეს!

დღეს მიწა,წყალი,ფლორა და ფაუნა ისევე დაუცველია,როგორც მიწათმოქმედი.
დაუცველ სიმდიდრეს კი ათასი დამპატრონებელი ეპოტინება და ავერანებს.ბუნებრივ სიმდიდრეთა დაცვის თვალსაზრისით საქართველოში ყველაზე მნიშვნელოვანია ტყე,რადგან მას დიდი ადგილი უკავია მატერიალური დოვლათის შექმნაში.მართლაც,რაც უფრო სწრაფად ვითარდება მეცნიერება და ტექნიკა მით უფრო ნაირგვაროვანი ხდება ტყის გამოყენაბა.ძნელია დავასახელოთ სახალხო მეურნეობის ისეთი დარგი,სადაც არ იყენებენ მერქანს ან ტყის პროდუქტებს.ტყე-ესაა საუნჯე,მცენარეული საფარი-სავანე მყუდროებისა.ეს ძვირფასი მარგალიტი კი უმოწყალოდ იჩეხება ბორჯომში,სვანეთში,რაჭაში და თითქმის ქვეყნის ყველა კუთხეში.

დიდია ტყის როლი ბუნების დაცვის საქმეში.მთის ტყეები იცავენ სასოფლო-სამეურნეო კულტურებს ქარებისა და ცივი ჰაერის მასებისაგან,ხოლო დასახლებულ ადგილებს,კულტურულ ფართობებს,შარაგზებსა და რკინიგზებს-მეწყერებისა და ზვავებისაგან.

დიდია მთის ტყეების როლი წყლისა და ნიადაგის დაცვის საქმეში.ისინი ანორმირებენ მდინარეთა რეჟიმებს.გაზაფხულსა და შემოდგომაზე ამცირებენ წყალდიდობას,ხოლო ზამთარსა და ზაფხულში იცავენ მას დაშრობისაგან.

ტყე უდიდეს როლს თამასობს ადამიანის ჯანმრთელობის დაცვის საქმეში.იგი მოიხმარს რა ნახშირორჟანგს,ამით ერთი მხრივ ამცირებს მის ოდენობას ჰაერში,ხოლო მეორე მხრივ გამოყოფს ჟნგბადს და ამდიდრებს ჰაერს ადამიანისთვის საჭირო აირით.

დიდია ტყის გავლენა ჰავაზე.დადგენილია,რომ მზის რადიაცია ტყის კალთის ქვეშ გაცილებიტ ნაკლებია,ვიდრე უტყეო ადგილებში.

არნაკლები მნიშვნელობა აქვს ტყის გავლენას ქარზე.დაკვირვებებით დამტკიცებულია,რომ ხშირ ტყეში ქარის სიხშირე საგრძნობლად კლებულობს.

სწორედ ტყის ასეთი დადებიტი თვისებებით სარგებლობს მოსახლეობა დასვენებისა და გართობის დროს.ჩვენი სახელგანთქმული კურორტების(ბორჯომი,წაღვერი,ბაკურიანი,ბახმარო,შოვი და სხვ.)სამკურნალო თვისებები დამოკიდებულია მათ გარშემო არსებულ ტყეებზე.

გარდა ამისა მწვანე ნარგავებს დიდი ესტეტიკური მნიშვნელობა აქვს.იგი ამშვენებს ქუჩებს,მოედნებს,ეზოებს.მნიშვნელოვნად ამცირებს ხმაურს და ამით დადებით ზეგავლენას ახდენს ადმიანის ნერვულ სისტემაზე,ამშვენებსმას,უქმნის დასვენების ნორმალურ პირობებს

ამიტომ აუცილებელია გავუფრთხილდეტ ტყეს!ტყესთან დაკავშირებით საქართველოში კატასტროფული მდგომარეობაა.იმის გამო,რომ ქვეყანაში ენერგეტიკული კრიზისია,მოსახლეობა იძულებულია ტყე გაანადგუროს.დაახლოებით 8მლნ-მდე კუბური მეტრი იჩეხება საქართველოში ენერგეტიკული ღირებულების გამო,რაც ორჯერ აჭარბებს ტყის აღდგენის უნარს.ბოლო ათი წლის განმავლობაში მილიონობით კუბური ხე-ტყეა მოჭრილი.რაც შეეხება მორების გატანას იგი განსაკუთრებით საშიში იმიტომაა,რომ იქ ნადგურდება ჯანსაღი ხეები,ვინაიდან ცუდი ექსპორტზე არ გადის.ჩვენი ხე-ტყე გადის 21 ქვეყანაში,მათ შორის დიდი რაოდენობიტ ჩინეთში.აპა სად შეგვიძლია პატარა ქვეყანას ამხელა ჩინეთი ვამარაგოთ?

უფრო ნათლად,რომ წარმოვადგინნოთ მთის ტყეების ნიადაგდაცვითი როლი,მოკლედ შევჩერდები ნიადაგის ეროზიით გამოწვეულ ზარალზე.მოკლე განმარტებიტ ეროზია გულისხმობს ნიადაგის ზედა ფენების დაშლას,ჩამორეცხვას,დაღარვას,დახრამვას წყლისა და ქარის მოქმედებით.ეროზიას უდიდესი ზიანი მოაქვს .ბოლო წლებში,როგორც დასავლეთ ისე აღმოსავლეთ საქართველოში მოვარდნილმა ღვარცოფებმა,მეწყერმა და წყლის მოვარდნამ,დაანგრია სახლები,წალეკა ბაღ-ვენახები,მინდვრები,იმსხვერპლა ხალხი.

აქედან ნათელია,რომ უნდა გავუფრთხილდეთ ჩვენ ეროვნულ საგანძურს-ტყეს.ჩვენ ყველა პასუხისმგებელნი ვართ გავიცვათ ტყე განადგურებისაგან და თავიდან ავიცილოთ ეკოლოგიური კრიზისი.ამისათვის აუცილებელია გავერთიანდეთ და მთელი ძალისხმევა მივმართოთ ტყეების შენარჩუნებასა და რესურსების მდგრად  და გონივრულ გამოყენებაზე.

ცვლილებები ეკოსისტემაში

ზღვის გაშლილ სივრცეს,რომ გავჰყურებთ ან ტყეში დავსეირნობთ.შეიძლება გავიფიქროთ,რომ ზღვაც და ტყეც აქ ყოველთვის იყო და მუდა იქნება.სინამდვილეში ამ ზღვისა და ტყის ადგილას შეიძლება წვიმას მონატრებული მშრალი სტეპი ან თევზებით სავსე პატარა ტბა იყო.დროთა განმავლობაში ტბა ყვავილებით მოფენილ მინდვრად იქცა.თანდათნობით აქ ქარის მოტანილი თესლებიდან ხეებმა დაიწყო ზრდა და მრავალი წლის გასვლის შემდეგ ეს ლამაზი,ნაირნაირი ფრინველებითა და ცხოველებით სავსე ტყე წარმოიშვა,რომელშიც ახლა დავსეირნობთ...

ეკოსისტემისთვის დამახასიათებელ ორგანიზმთა სახეობების თნდათნობით შეცვლის პროცესს ეკოლოგიური სუქცესია ეწოდება.

ვულკანის ამოფრქვევის შედეგად გადმოსული ლავა ფარავს მიწას და გზად ყველაფერს ანადგურებს.ლავის გაცივების შემდეგ,კლდოვანი ზედაპირი მხოლოდ ფერფლითა და მტვრითაა დაფარული.აქ ნიადაგი აღარ არსებობს.დროთა განმავლობაში,ვულკანურ ქანებში ჩნდება ნაპრალები,რომელშიც შესაძლებელია ქარით მოტანილი თესლი ან სპორები გაღვივდეს.თნდათნობით მკვიდრდებიან ბაქტერიები,მღიერები,სოკოები და ხავსები.მათი ცხოველქმედებით ნიადაგი იწყებს ჩამოყალიბებას.

ორგანიზმების მიერ ნიადაგის ფორმირების პროცესი და ბუნებრივი მოვლენების შედეგად ახლად წარმოქმნილი ადგილების ათვისება არის პირველადი სუქცესია.ის ერთობლ ხანგრძლივი პროცესია.

სუქცესია,რომელიც იწყება ისეთ ადგილას,სადაც ნიადაგი უკვე არსებობს და ადრე ცოცხალი ორგანიზმები ცხოვრობდნენ,მეორადი სუქცესია ეწოდება.

როდესაც ტყე ხანძრის შედეგად ნადგურდება,მკვდარი ხეებისა და ფერფლით დაფარული ნიადაგის გარდა აქ აღარაფერი რჩება.მაგრამ ასეთი ადგილი დიდხანს არ არის უსიცოცხლო.ნიადაგში,როგორც წესი,შემორჩენილი არის თესლები,ისინი ქარსაც მოაქვს და მცენარეები ხელახლა იწყებენ ზრდას.მწერები,ფრინველები და სხვა ორგანიზმებიც იწყებენ აქ დასახლებას.

სუქცესია მოიცავს როგორც ბიოტური,ისე აბიოტური ფაქტორების ცვლილებებს.სუქცესიის შედეგად ჩამოყალიბებული ეკოსისტემა თანდათნობით სტაბილური ხდება თუმცა,როგორც წესი,ამ პროცესს ასეულობით წელი დასჭირდეს.დრო კი არ იცდის...მაშინ,როდესაც ფაბრიკა-ქარხნების,მანქანების გამონაბოლქვმა და სხვა ბევრმა უარყოფითმა ფაქტორმა პიკს მიაღწია,შუძლებელია იმის თქმა,რომ სუქცესიის შედეგად გადამწვარი ტყე ისევ აღდგება...

ერთი კენიური ანდაზა ამბობს:,,მოუარეთ დედამიწას,ის საჩუქრად არ მიგიღიათ მშობლებისგან-იგი თქვენმა შვილებმა გათხოვეს.”

ხშირად,ეკოლოგიური გარემოს ცვლილება ადამიანის ზემოქმედებითაა გამოწვეული.ჩვენ ვსარგებლობთ ეკოსისტემებით.ჯანსაღ ტყეს,ნაკადულს,ტბას,თავისი წვლილი შეაქვს ჰაერის გასუფთავებასა და ჟანგბადით მის გამდიდრებაში.ეკოსისტემების ბიომრავალფეროვნება ამარაგებს კაცობრიობას აუცილებელი საკვებით,მედიკამენტებითა და სხვა მასალით.დედამიწის მოსახლეობისა და მათი მოთხოვნილებების ზრდასთან ზრდასთან ერთად სულ უფრო მეტად ვაზიანებთ იმ ეკოსისტემებს,რომელზეც ასე ვართ დამოკიდებული.მასშტაბი,მთელს ბიოსფეროში უკვე მომხდარი და მიმდინარე ცვლილებებისა,თითქმის წარმოუდგენელია.სამწუხაროდ ამ ცვლილებების შედეგები,ხშირად შეიძლება შეუქცევადი იყოს.ჩვენ,ადამიანები,ვიყენებთ და ვცვლით ბუნებრივ ეკოსისტემებს აგრარული,ტყის გაჩეხვის,გართობისა და დასვენების,ურბანიზაციისა და ინდუსტრიული მიზნებით.ვაბინძურებთ ჰაერს,წყალსა და ნიადაგს,ვარღვევთ ნივთიერებათა წრებრუნვას და ეკოსისტემის ბალანსს,არაეკონომიურად ვიყენებთ ბუნებღივ რესურსებს,ხელს ვუწყობთ სახეობათა გადაშენებას და საფრთხის წინაშე ვაყენებთ ბიომრავალფეროვნებას.რაც მთავარია,გარემოზე ჩვენი მავნე ზემოქმედება ყველაზე დრამატულად თვითონ ადამიანების ჯანმრთელობაზე აისახება.

გლობალური დათბობა,ოზონის შრის შემცირება და ტყის საფარის განადგურება იმ პრობლემების მხოლოდ ნაწილია,რომლის პირისპირაც დედამიწა და კაცობრიობა უკვე 100 წელზე მეტია დგას.
მოკლედ განვიხილოთ ზოგიერთი მოვლენა,რაც ადამიანის საქმიანობასა და ცივილიზაციის პროგრესს მოჰყვა და მას შემდეგ გავლენას ახდენს ბიოსფეროს ჰომეოსტაზზე.

                                        ჰაერის დაბინძურება

გარემოსთვის მავნე ქიმიური ნივთიერებების ატმოსფეროში შეღწევა შესალებელია სხვადასხვა ბუნებრივი გზით.გასათვალისწინებელია,რომ ქვანახშირის,ნავთობის,ბენზინისა და სხვ.გამოყენება ჰაერის დაბინძურების უდიდესი წყაროა.გამონაბოლქვი შეიცავს მჭვარტლის მყარ ნაწილაკებსა და აირებს-ნახსირორჟნგს,ნახშირჟანგს,აზოტისა და გოგირდის ოქსიდებს და გოგირწყალბადს.მზის ზემოქმედებით ისინი წარმოქმნიან კვამლის საბურველს-სმოგს(სმოგი მეოცე საუკუნის დასაწყისში,ინდუსტრიული ინგლისის თავზე ჩამოწოლილი კვამლის საბურველს უწოდეს),რომელიც ამჟამად მრავალი დიდი ქალაქის თავზე მუდმმივად არის ჩამოწოლილი.გამონაბოლქვი პირდაპირ ზემოქმედებს ორგანიზმებზე,აგრეთვე იწვევს გარემოში არასასურველ ცვლილებებს,რომლის მავნე ზეგავლენა მოგვიანებით მჟაღვნდება.სმოგით დაფარულ ატმოსფეროში აორთქლებული წყალი შეერევა ამ ტოქსიკურ ნივთიერებებს და მათ წვიმასთან ერთად ისევ დედამიწაზე დააბრუნებს.  

 
                                        ოზონის შრის გათხელება

ატმოსფერო ზემოდან შემოსაზღვრულია ოზონის თხელი შრით,რომელიც იცავს დედამიწას მზის ულტრაიისფერი გამოსხივებისგან.მეცნიერებმა აღმოაჩინეს,რომ ზოგიერთი ქიმიური ნაერთი,მაგალითად ფრეონის(ნახსირწყალბადის F-ისა და  Cl-ის შემცველი ნაერთია.გამოიყენება მაცივრების,კონდიციონერების,აეროზოლებისა და სხვ.წარმოებაში,როგორც გამაცივებელი საშუალება)მოლეკულები აორთქლდება ატმოსფეროს ზედა შრეებში და შლის ოზონის მოლეკოლებს.ეს იწვევს ოზონის შრის გათხელებას.ჭარბი რაოდენობით შემოღწეული ულტრაიისფერი სხივების ზემოქმედებით სულ უფრო იზრდება კანის სიმსივნეებისა და თვალის კატარაქტის შემთხვევათა რიცხვი,ზიანდება ორგანიზმების იმუნური სისტემა.


                                        ,,სათბურის ეფექტი”

დედამიწაზე შემოჭრილი მზის ენერგიის ნაწილი აირეკლება მისი ზედაპირიდან.ნახშირორჟანგი,მეთანი,აზოტის ჟანგი და წყლის ორთქლი,ასევე ზოგიერთი სხვა აირი აბრკოლებს არეკლილი ინფრაწითელი ენერგიის ატმოსფეროს გარეთ გაფანტვას და ხელს უწყობს დედამიწაზე სითბოს შენარჩუნებას.ამ პროცესს,,სათბურის ეფექტი”ეწოდება.მის გარეშე დედამიწა ცივი და დაუსახლებელი პლანეტა იქნებოდა.თუ აირების კონცენტრაცია იმატებს,ხდება ატმოსფეროს შიგნით ჭარბი რაოდენობით სითბოს დაგროვება და დედამიწასა და მსოფლიო ოკეანის საშუალო წლიური ტემპერატურის მომატება.ამ მოვლენას,რომელსაც გლობალური დათბობის სახელით მოიხსენებენ,მრავალი უარყოფითი შედეგი მოსდევს.გლობალური დათბობის შედეგად ხდება არქტიკული ყინულის სწრაფი დნობა,მსოფლიო ოკეანის დონის მატება და დიდი ფართობის დასახლებული სანაპირო ზოლის დატბორვა.ამას თან სდევს ქარიშხლები და წყალდიდობები,რასაც შესძლოა გვალვაც დაერთოს.

                            წყლისა და ნიადაგის დაბინძურება

ადამიანის საქმიანობის შედეგი ხშირად ნიადაგის დაბინძურებაა.პესტიციდები,საყოფაცხოვრებოთუ საავადმყოფოების ნაგავი,საწარმოო და ატომური სადგურების,მათ შორის,რადიოაქტიური ნივთიერებები,ზოგიერთი ნივთი,რომელიც სახლში გვაქვს-ბატარეები,საღებავები სარეცხი საშუალებები,ტოქსიკურია.თუ ისინი არ იქნა გაუვნებლებული,დააბინძურებს წყალსა და ნიადაგს.
წყალსა და ნიადაგს ჰაერში გაშვებული ტოქსიკური ნივთიერებებიც აბინძურებს.მჟვა წვიმებს ჩამოაქვს მავნე ნივთიერებები,რომლებიც ნიადაგში,მდინარეებსა და ტბებში ჩაედინება.წყლისა და ნიადაგის დაბინძურება შესაბამისად აბინძურებს გრუნტის წყლებს,რომელიც სასმელი წყლის წყაროა.
მდინარეები საბოლოოდ ზღვებსა და ოკეანეებში ჩედინება და ტოქსიკური ნაგვიტ  დააბინძურებს სანაპირო ზოლსა და წყალს.ეს საზიანოა როგორც ადამიანებისთვის,ასევა ზღვისა და ოკეეანეების ორგანიზმებისთვის.
ზღვებსა და ოკეანეებისთვის უდიდეს პრობლემას ქმნის ტანკერებიდან ნავთობის გაჟონვა და მათი კატასტროფები.აქ ყოველწლიურად დაახლიებით 4 მლნ.ბარელი(დაახლოებით 160 ლიტრი)ნავთობის ჩაღვრა ხდება.ამ მიზეზით ათობით ათასობით თევზი,ზღვის ფრინველი და სხვა ორგანიზმი იღუპება,ნადგურდება მიმდებარე ჭაობისა და შენაკადების ეკოსისტემებიც.

გარემოს დაცვა

დღეს გარემოს და საერთოდ ბუნების დაცვის პრობლემა იმდენად აქტუალურია,
რომ იგი გასცდა ცალკე აღებული ერთი ქვეყნის ფარგლებს და საერთაშორისო
საზოგადოების სულ უფრო და უფრო ფართო წრეების განსაკუთრებული ყურადღების
საგანი გახდა.

ადრე ბუნება ემუქრებოდა ადამიანს,ახლა ადამიანი ემქრება ბუნებას

ჩვენი საუკუნე მეცნიერებისა და ტექნიკის უკიდეგანო მიღწევათა საუკუნეა.კაცობრიობის ისტორიაში ძნელად თუ მოიძებნება ადამიანის გენიის ასეთი ბრწყინვალე გამარჯვებების ანალოგიური პერიოდი.მისთვის ხელმისაწვდომი გახდა:კოსმოსი,მთვარე თუ ოკეანის ფსკერი.ჩვენი ცხოვრების გარდაქმნის რეალურ წინაპირობად იქცა მიკროსქემები და ლაზერები,კომპიუტერები და რობოტები.ბუნებრივია,რომ მეცნნიერული პროგრესის პირველ და მთავარ დივიდენდად ადამიანი თავისი ყოველდღიური ყოფის,ცხოვრებისა და შრომის პირობების მკვეთრ გაუმჯობესებას მოელოდა და მოელის.დღეს მხოლოდ,როგორც დასანანი ფაქტი ისე თუ შეფასდაბა ის გარემოება ,რომ ამ გრანდიოზულ მიღწევათა მიღმა,ძალზე დიდი დაგვიანებით შევამჩნიეთ ,,მედლის მეორე მხარე”-მეცნიერებისა და ტექნიკის პროგრესს ძნელად შეეგუა,მეტწილად კი საერთოდ ვერ შეეგუა ჩვენი გარემო-სფერო.დიდი ელექტროსადგურები,ზებგერითი თვითმფრინავები,ავტომობილები,სოფლის მეურნეობის ინტენსიური მეთოდები,ინდუსტრიალიზაცია და ,,დიდი ქიმია”,ნედლეულის მოპოვებისა და გადამუშავების თანამედროვე მეთოდები ,ტემპები და კიდეევ სხვა მრავალი,შეიძლება მალე ჩვენი მშვენიერი ბუნების ეპიტაფიად იქცეს,თუკი ადამიანი დროულად არ შეიგნებს მის მიერ დაშვებულ საშინელ შეცდომებს და არ შეეცდება მათ გამოსწორებას,სანამ კიდევ დროა.

სწორედ ადამიანმა მიაყენა ყველაზე საშიში ჭრილობები გარემოს და მხოლოდ მას შეძლია ბუნების მკურნალობა,იგია მოვალე დაღუპვისაგან იხსნას დედამიწა.სწორედ ამასთან დაკავშირებით ფრანგმა მეცნიერ-ნკვლევარმა კუსტომ გონივრულად თქვა:,,ადრე ბუნება ემუქრებოდა ადამიანს,ახლა ადამიანი ემუქრება ბუნებას”.
ცივილიზაცია, ინდუსტრიალიზაცია და ურბანიზაცია არ მოდის უფასოდ. საფასურის გადახდა შესაძლოა სიცოცხლით მოგვიწიოს.
მიუხედავად იმისა რომ მეცნიერულ საზოგადოებაში უკვე აქტიურად მიდის ლაპარაკი ისეთ საფრთხეებზე როგორიცაა გლობალური დათბობა, გარემოს დაბინძურება, მსოფლიო მოსახლეობის გადაჭარბებული რაოდენობა, რესურსების დეფიციტი და ბირთვული ომი, გაკვირვებას მაინც იწვევს ადამიანებში ამ საკითხების სრული იგნორირება ან არცოდნა.

რა არის ეკოლოგია?

 

 სიტყვა ეკოლოგია წარმოქმნილია ბერძნული სიტყვიდან,,oikos”,რაც ნიშნავს საცხოვრებელ ადგილს ანუ ,,სახლს”,ხოლო ,,logos”მოძღვრებას.ეს ტერმინი 1866წელს შეიმუშავა გერმანელმა ზოოლოგმა ე,ჰეკელმა და სათავე დაუდო მეცნიერების ახალ დარგს,რომელიც მან ასე განმარტა:,,ეკოლოგია-ესაა მეცნიერება ცოცხალი ორგანიზმების ურთიერტდამოკიდებულების შესახებგარემოს ორგანულ და არაორგანულ კომპონენტებთან.”სხვაგვარად,ეკოლოგია არის მეცნიერება ცოცხალი ორგანიზმების შესახებ მათ,,საკუთარ სახლში”.ინგლისელი ეკოლოგის ტენსელის მიხედვით ეკოლოგია,ფართო გაგებით,არის მცენარეთა და ცხოველთა ცხოვრების შესწავლა მათ ბუნებრივ ადგილსამყოფელში.

ეკოლოგია სწავლობს არა მარტო ორგანიზმების ურთიერთობას გარემოსთან არამედ თითოეული სახეობისთვის ისტორიულად ჩამოყალიბებულ სპეციფიკურ შეგუებებს,სპეციფიკურ სტრუქტურებსა და შიგასახეობრივ ურთიერთობებს,აგრეთვე სხვადასხვა პირობებში ბუნებრივი გადარჩევის შედეგად შექმნილ თნასაზოგადოებებს.

ამრიგად ეკოლოგია ბიოლოგიის ნაწილია, რომელიც ცოცხალ ორგანიზმებს შორის ურთიერთკავშირებს, აგრეთვე ცოცხალ ორგანიზმებსა და მათ საცხოვრებელ გარემოს ურთიერთდამოკიდებულებას შეისწავლის.

ტერმინი "ეკოლოგია" ზოგჯერ ცნების "გარემოს დაცვა" აღსანიშნავადაც გამოიყენება, თუმცა ბოლო წლებში ამ ორი ტერმინის გამიჯვნის ტენდენცია შეიმჩნევა , სადაც "ეკოლოგია" აღნიშნავს ბიოლოგიის დარგს, ხოლო "გარემოს დაცვა" - ადამიანის საქმიანობის შედეგად მისი გარემოს დეგრადაციასთან დაკავშირებულ საკითხებს.

არსებობს ტერმინის "ეკოლოგია" კიდევ რამდენიმე განმარტება

• ეკოლოგია არის მეცნიერება, რომელიც მიმართულია ცოცხალ არსებათა განთავსების და განაწილების, მათ გარემომცველ სამყაროსთან ურთიერთობის და წონასწორობის პირობების შეცნობისაკენ.
• ეკოლოგია ბუნების ეკონომიკაა.
• ეკოლოგია გარემოს ორგანულ და არაორგანულ კომპონენტებთან ცოცხალი ბუნების ურთიერთობების შემსწავლელი მეცნიერებაა.
• ეკოლოგია არის მეცნიერება, რომელიც ცოცხალ ბუნებაში არსებულ რთულ ურთიერთკავშირებს სწავლობს.

როგორც ჩანს,არც ისე დიდი დრო გავიდა მას შემდეგ ,რაც გერმანელმა მკვლევარმა ე.ჰეკელმა ხმარებაში შემოიღო ტერმინი ,,ეკოლოგია” (1866წ)და იგი ბევრი ჩვენგანისთვის დღეს პლანეტაზე შექმნილი საშიში სიტუაციის სინონიმი გახდა.

,,ეკოლოლოგიური ინფარქტი”, ,,ეკოლოგიური ინსულტი” ხშირად გაისმის დღეს ეს სიტყვები,ბუნება ულმობლად მიექანება აქეთკენ.

როგორი იქნება გარემო-სამყაროს მდგომარეობა უახლოეს თუ შორეულ მომავალში?რა გველოდება ჩვენ?მოწამლული ჰაერი და წყალი,განადგურების პირას მისული საფარველი-ოზონის ფენა,სიცოცხლის თანდათანობით გაქრობა???შეძლებს თუ არა ადამიანი  დაიცვას პლანეტა გაჭუჭყიანებისგან,გონივრულად გამოიყენოს მისი რესურსები?ასეთი კითხვები კარგა ხანია დადგა თითოეული ადამიანის წინაშე.

დგეს დედამიწა ჩვენს ხელშია და დახმარებას ითხოვს